Μπάρτλμπυ, ο γραφέας Μια ιστορία της Ουώλλ Στρητ, Herman Melville

Μετάφραση : Αθηνά Δημητριάδου

Επίμετρο :  Gilles Deleuze

Εκδόσεις : Άγρα 

Αφηγητής της ιστορίας μας είναι ένας δικηγόρος, ιδιοκτήτης ενός γραφείου αντιγραφής νομικών εγγράφων στην Ουώλλ Στρητ.

Στο γραφείο του απασχολεί δύο γραφείς και ένα δωδεκάχρονο αγόρι για τις βοηθητικές εργασίες.

Σε αυτόν τον μικρόκοσμο του εργασιακού του περιβάλλοντος μας μεταφέρει και μας παρουσιάζει τα μέλη του με τα προσωνύμιά τους.

Οι γραφείς Διάνος και Δαγκάνας, και ο μικρός Πιπερόριζας. Με ύφος χιουμοριστικό περιγράφει τους χαρακτήρες και το φέρεσθαι αυτών των συνεργατών του. Άνθρωποι που λειτουργούν σε ανεκτά κοινωνικά και εργασιακά πρότυπα και όρια, με αποκλίνουσες συμπεριφορές καθοριζόμενες από τα "πάθη" τους.

Συνεπείς στην εργασία τους, με διαφορετικούς, αντίθετους ρυθμούς, επιρρεπείς και κατευθυνόμενοι από τις εσωτερικές, βιολογικές τους ανάγκες.

Λειτουργούν συμπληρωματικά, καλύπτοντας ο ένας τις αδυναμίες του άλλου.

Ο δικηγόρος είναι ένας άνθρωπος με κατανόηση που χρησιμοποιεί τη λογική και αποδέχεται τα μειονεκτήματα και τα ελαττώματα των υπαλλήλων του με γνώμονα τον λόγο κόστους /ωφέλειας.

Στο ετερογενές αυτό περιβάλλον εμφανίζεται ο Μπάρτλμπυ. Ένας άνθρωπος χωρίς παρελθόν, χωρίς συστάσεις, που ζητά εργασία. Ο συγκροτημένος, μετρημένος τρόπος του συμβάλλει στην άμεση πρόσληψη του. Αποδεικνύεται ιδιαιτέρως ικανός. Εργάζεται ακατάπαυστα, απομονωμένος στο γραφείο του, περίκλειστος κυριολεκτικά (με ένα παραβάν) και μεταφορικά. Λιγομίλητος και απόμακρος κάνει διάλειμμα ρεμβάζοντας στο παράθυρο, κοιτώντας τον τοίχο του απέναντι κτηρίου.

Μια φιγούρα με λυτρωτική διάσταση, που προσιδιάζει στον άνθρωπο χωρίς ιδιότητες του Μούζιλ, αλλά όπως ελπίζει ο δικηγόρος, θα επηρεάσει θετικά και καταλυτικά τους συναδέλφους του.

Η ανατροπή και ο προβληματισμός έρχονται τη μέρα που ο δικηγόρος αναθέτει στον Μπάρτλμπυ μια εργασία πέραν της αντιγραφής. Η απάντηση του γραφέα πέφτει ως κεραυνός εν αιθρία. "Θα προτιμούσα όχι". 

Η άρνηση αυτή είναι η αδιαπραγμάτευτη θέση του. Πράττει το ορθό με βάση την εαυτότητα του, την ατομική του βούληση, το actus porus. 

" Η ουσία του ανθρώπου είναι πραγματικά η πράξη του".  Schelling 

Ένας άνθρωπος που αποφασίζει χωρίς να ταλαντεύεται, που έχει διαμορφώσει την ηθική του και αυτοκαθορίσει τον εαυτό του στο ασυνείδητο επίπεδο. Μια προσωπικότητα ισχυρή που σηκώνει το βάρος της διαφορετικότητα της μέχρι τέλους. 

Σταδιακά οι χρόνοι εργασίας και ρεμβάσματος αντιστρέφονται. Ο Μπάρτλμπυ παύει να εργάζεται. Αποκόπτεται από το περιβάλλον γενικεύοντας την απόφασή του και μετουσιώνεται σε αυτήν. "Θα προτιμούσα όχι". 

Στέκει ακλόνητος, αμέτοχος, ανυπότακτος, σύμβολο αντίστασης, ανατροπής και διάρρηξης της σχέσης πατέρα - γιου σε πολιτικό επίπεδο. 

"Πολλές φορές το να μην κάνεις τίποτα είναι το πιο βίαιο πράγμα". Σλαβόι Ζίζεκ 

Η ανάλυση στο επίμετρο του βιβλίου δίνει πολλές οπτικές αποσυμβολισμού του μοναδικού αυτού έργου.