Η Ανωμαλία, Ερβέ Λε Τελιέ

 

Μετάφραση : Αχιλλέας Κυριακίδης

Εκδόσεις Opera 

Ένα αεροπλάνο, μια συνηθισμένη πτήση, 243 επιβάτες, ένας σωρειτομελανίας, 6 λεπτά αναταράξεων και χαλαζόπτωσης, ο ανέφελος ουρανός, ο ήλιος που τρυπώνει μαζί με την ηρεμία στην άτρακτο. Η επικοινωνία με τον πύργο ελέγχου αποκαθίσταται, διευκρινίσεις ζητούνται επιμόνως και κατ' επανάληψη, το Boing 787  της πτήσης Παρίσι - Νέα Υόρκη θα οδηγηθεί σε άλλο χώρο προσγείωσης. Συναγερμός θα σημάνει στα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια, επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων και θρησκευτικοί ηγέτες θα κληθούν να καταθέσουν τις θέσεις τους ώστε να αντιμετωπιστεί ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο.

Ο Ερβέ Λε Τελιέ, μέλος του OuLiPo από το 1992, μας χαρίζει ένα αντιπροσωπευτικό μυθιστόρημα δυνητικής λογοτεχνίας. 

Το βιβλίο αποτελείται από τρία μέρη. Η πλοκή ακολουθεί τη μορφή ντόμινο.

Στο πρώτο μέρος, σε ξεχωριστές ενότητες, μας παρουσιάζει κάποια από τα κεντρικά πρόσωπα του αφηγήματος.

Μια ομάδα διαφορετικών ανθρώπων, μέσα από τις ζωές και τις προσωπικότητες των οποίων δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα της σύγχρονης κοινωνίας.

Χαρτογραφεί και καταγράφει λειτουργίες της ανθρώπινης συνειδητότητας, συμπεριφορικές και συναισθηματικές αποκλίσεις, στερεοτυπικές αντιλήψεις, συμπληρωματικές και αντιφατικές διαφορετικότητες σε μια πολυπολιτισμική και εν δυνάμει διαπολιτισμική κοινωνία.

Το δεύτερο μέρος είναι η αρχή όσων θα ακολουθήσουν, η στιγμή του glitch (Ανωμαλία), του απρόσμενου, του ασύμβατου, η στιγμή που νόμοι της κλασικής φυσικής καταλύονται, φιλοσοφικές θέσεις και  μεταφυσικές αναζητήσεις  ανατρέπονται.

Ειδικοί πράκτορες από FBI, CIA, πρωτόκολλα ασφαλείας, ιατρικό προσωπικό, διπλωμάτες, πολιτικοί, στρατιωτικοί, ψυχολόγοι, κυβερνήσεις, επιστήμη και Θεολογία συμπλέκονται, ομάδες και ιδέες δομούνται και αποδομούνται, μια μυθιστορία εξελίσσεται στηλιτεύοντας θεσμούς, τάσεις και επιλογές.

Ακολουθεί το τρίτο μέρος όπου βαδίζουμε προς την αντιμετώπιση και  αποκατάσταση των ανατροπών. Αποφάσεις λαμβάνονται σε προσωπικό, εθνικό, διεθνές επίπεδο. Η ζωή, ή αυτό που αντιλαμβάνομαστε ως ζωή, συνεχίζεται με νέα δεδομένα και τα υπαρξιακά, φιλοσοφικά θέματα παραμένουν ανεπίλυτα. 

Με άκρως εντυπωσιακή τεχνική ο συγγραφέας καταφέρνει να συνθέσει ένα αριστούργημα.

Επιστημονικές εξελίξεις και προβληματισμοί που προκύπτουν δίνονται με έναν μοναδικό τρόπο αφήγησης, δομής και στοχευμένα επιλεγμένης διακειμενικότητας. Αναφορές σε αποσπάσματα κειμένων όπως το Ταλμούδ, Τορά, Καινή διαθήκη, Κοράνι, ο Εκκλησιαστής, ή αποφθέγματα των Καμύ, Σαίξπηρ, Μαλαρμέ, Νίτσε λειτουργούν επικουρικά και σημειολογικά.

"Μα και Μονταίγος τι θα πει; Δεν είναι ούτε χέρι, ούτε και πόδι, ή μπράτσο, ή... πρόσωπο, ή όποιο άλλο μέρος του ανθρώπινου κορμιού. Άλλαξε τ' όνομά σου. Όμως τι κρύβει ένα όνομα; Αυτό που λέμε ρόδο, το ίδιο θα μοσχοβολάει κι αλλιώς άμα το πούμε. Λοιπόν, και ο Ρωμαίος αν δεν λεγόταν Ρωμαίος, το ίδιο θα κρατούσε αυτές τις ακριβές, τις τέλειες χάρες... "  Σαίξπηρ 

Πλήθος αναγνωσμάτων, ταινιών και τηλεοπτικών σειρών μας έχουν εισάγει στον κόσμο της δυστοπίας, της εικονικής πραγματικότητας, των ομοιωμάτων και της προσομοίωσης. Ενδεικτικά αναφέρω : Το ηλεκτρικό πρόβατο (Blade Runner στην μεγάλη οθόνη), Johny Mnemonic, Altered carbon, Manifest, Matrix.

Και θα συνεχίσω με το Matrix και την σκηνή όπου εμφανίζεται ο Νιο κρατώντας ένα βιβλίο, το Simularca and simulation, μια έμμεση αναφορά στην επιρροή των δημιουργών από το έργο  του Jean Baudrillard. Χαρακτηριστική και η φράση που είπε απευθυνόμενος στον Νιο ο Μορφέας: "Welcome to the desert of reality". 

Ο Μποντριγιάρ, εκπρόσωπος της μεταστρουκτουραλιστικής θεωρίας, στο φιλοσοφικό αυτό κείμενό του μίλησε για την εικονική πραγματικότητα και έναν κόσμο προσομοίωσης που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε παράγοντας ομοιώματα, σύμβολα, εικόνες, εξομοιώνοντας το διαφορετικό, βιώνοντας μια ψευδαίσθηση, μια εικόνα της εικόνας, όπου το ομοίωμα προηγείται του πρωτοτύπου σε έναν κόσμο αδιάλειπτης  επανάληψης της προσομοίωσης. 

Ο Λε Τελιέ βάσει σύγχρονων επιστημονικών επιτευγμάτων στην προσομοίωση περιβαλλοντικών συνθηκών και την παραγωγή οργάνων με βιοεκτύπωση συνθέτει μια δυστοπία που φαντάζει τρομακτική και πολύ κοντινή, επαναφέροντας το Πλατωνικό ερώτημα «τί ποτε βούλεσθαι σημαίνειν όποταν όν φθέγγησθε» («τι εννοούμε όταν λέμε ον)». 

"Το ομοίωμα δεν είναι ποτέ αυτό που κρύβει την αλήθεια - είναι η αλήθεια που κρύβει το γεγονός ότι δεν υπάρχει. Το ομοίωμα είναι αληθινό."

Εκκλησιαστής