Οι καπιταλισμοί στη δίνη της πανδημίας, Robert Boyer

 

Μετάφραση : Άγγελος Μουταφίδης

Εκδόσεις : Πόλις 

Ο Ρομπέρ Μπουαγιέ είναι μέλος της θεωρητικής Σχολής της Ρύθμισης, σύμφωνα με τη θεωρία της οποίας, η ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων γίνεται λαμβάνοντας υπόψη, συνδυαστικά, τα ιστορικά - πολιτικά - κοινωνικά - νομικά - πολιτιστικά δεδομένα.

Με την εμφάνιση του Covid 19, οι κυβερνήσεις κλήθηκαν να λάβουν υγειονομικά και οικονομικά μέτρα προστασίας πολιτών και επιχειρήσεων.

Η κρίση που προέκυψε, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, έφερε αυτές αντιμέτωπες με πρωτόγνωρες καταστάσεις.

Οι συντελεστές πυροδότησης της κρίσης διαφέρουν από ανάλογες του παρελθόντος, όπως το κραχ του 1929 ή του 2008, λεγόμενες και "κρίσεις παλαιού τύπου". 

Τα στατιστικά στοιχεία που διέθεταν οι οικονομολόγοι από τις πρότερες αυτές κρίσεις δεν ήταν κατάλληλα για εργαλειοποίηση και αξιολόγηση της παρούσας.

Παρατηρούνται αλλαγές στο εργασιακό ισοζύγιο, αύξηση ανεργίας, αλλαγές στις συνθήκες εργασίας με νέα μοντέλα παροχής υπηρεσιών και εργασιακών σχέσεων. Η εργασία από το σπίτι, η ψηφιακότητα, οδηγεί στην αποϋλοποίηση του κοινωνικού δεσμού, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης και εφαρμογής ενός τεϊλορισμού του 21ου αιώνα και κατ' επέκταση ενός φορντισμού στη βιομηχανική οργάνωση παραγωγής, με βασική επιρροή από την κεϋνσιανή θεωρία. 

Διαφοροποιήσεις παρατηρήθηκαν και στα επίπεδα επιβάρυνσης του περιβάλλοντος σε ρύπους, δίνοντας περαιτέρω σκέψη για πολιτικές προστασίας του, αν όχι σε συγκροτημένο διεθνές επίπεδο έστω επιμέρους τοπικά. 

Μεταβολές συντελέστηκαν και στον τομέα της υγείας. Το ήδη επιβαρυμένο νοσοκομειακό σύστημα δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες της πανδημίας, με το ερώτημα αν η υγεία αποτελεί εμπόρευμα ή συλλογικό αγαθό να τίθεται εκ νέου. Οι δομές χρειάστηκαν ενίσχυση, οι ασφαλιστικοί φορείς την κρατική αρωγή με συνέπεια την συνεχόμενη δημοσιονομική επιβάρυνση. 

Σημειώθηκε μια γιγάντωση του ψηφιακού καπιταλισμού με πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη των GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft), καθότι κατέχουν την τεχνογνωσία και το πληροφοριακο πλεονέκτημα. Κράτη προσφεύγουν στις βάσεις αυτές για άντληση πληροφοριών και δεδομένων βάσει των οποίων λαμβάνουν αποφάσεις.

Συνέπεια αυτού οι σοβαροί κίνδυνοι για τις ελευθερίες των πολιτών που καλούνται να αποδεχθούν ένα καθεστώς εποπτείας και επιτήρησης στο όνομα της δημόσιας υγείας. 

Προκύπτει μια εκδοχή της οικονομίας της πλατφόρμας υπό την κυριαρχία του κράτους, ενός "ψηφιακού πανοπτικού" αντίστοιχο του 1984 του Όργουελ. Κύριος σύγχρονος εκπρόσωπος η Κίνα με το Social Credit System που εφάρμοσε τα δύο τελευταία χρόνια. 

Καταλήγουμε λοιπόν, στην ενίσχυση δύο τύπων καπιταλισμών. 

Ο υπερεθνικός καπιταλισμός της πληροφορίας όπου η φυσική αποστασιοποίηση αποτελεί κέντρο του μοντέλου εργασίας και παραγωγής. 

Ο κρατικός καπιταλισμός που επιδιώκει οικονομική κυριαρχία έστω εις βάρος του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. 

Απευχόμαστε ένα μέλλον μιας επιτηρούμενης κοινωνίας, διαχωρισμένης σε ένα μικρό ποσοστό από έχοντες και μια συντριπτική πλειοψηφία υποτελών.