Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, David Diop

 

Μετάφραση : Αλεξάνδρα Κωσταράκου

Επίμετρο : Έφη Γαζή

Εκδόσεις : Πόλις 

Οι Αλφά Ντιάγε και Μαντέμπα Ντιοπ είναι φίλοι αδερφικοί. Μεγάλωσαν σ' ένα μικρό χωριό της Δυτικής Αφρικής, αποικία της Γαλλίας.

Κατά τη διάρκεια του ΑΠΠ, μαζί με χιλιάδες άλλους νοτιοαφρικανούς, στρατολογήθηκαν και εντάχθηκαν στα γαλλικά στρατεύματα. Βρέθηκαν να πολεμούν στα χαρακώματα του Δυτικού μετώπου.

Το βιβλίο αυτό είναι ένας σπαραξικάρδιος μονόλογος, είναι η εξομολόγηση ενός ανθρώπου βουτηγμένου στο αίμα του αδερφού του, γιατι ο Αλφά είχε τον Μαντέμπα περισσότερο κι από αδερφό. Είναι η κραυγή αυτού που κρατά στα χέρια του το κατακρεουργημένο κορμί του αγαπημένου του ανθρώπου, που τον επέλεξε για συγγενή του, που τον έχρισε αδερφό του, αίμα της ψυχής του, και μέσα στο αίμα του αδερφού του τον βλέπει να χαροπαλεύει. Τον κράτα αγκαλιά και τον ακούει να εκλιπαρεί να του χαρίσει τη λύτρωση. Ακούει τον αδερφό του να τον παρακαλά να βάλει τέλος στο μαρτύριο του. Όμως δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος αυτής της απόφασης και βρίσκεται να κουβαλά το άψυχο κορμί του Μαντέμπα πίσω στα χαρακώματα.

Αυτές οι φωνές, αυτές οι ικεσίες, στοιχειώνουν τον Αλφά. Ο θάνατος του Μαντέμπα πυροδοτεί την μετάλλαξη του. 

Επικρίνει, αποδοκιμάζει και καταδικάζει τον εαυτό του που δεν βρήκε τη δύναμη, δε αποφάσισε αλτρουιστικά, ώστε να απαλλάξει τον Μαντέμπα από τους αφόρητους πόνους επισπεύδοντας το βέβαιο θάνατό του. Οι ενοχές τον πνίγουν, τον κατατρέχουν σαν ερινύες. 

Γίνεται ανελέητος εκδικητής. Αναζητά τον δολοφόνο του Μαντέμπα στο πεδίο της μάχης. Κάθε φορά εντοπίζει το στόχο του, τον σκοτώνει με τον ίδιο τρόπο που πέθανε ο Μαντέμπα και επιστρέφει με λάφυρο το ακρωτηριασμένο χέρι του εκάστοτε νεκρού. Σκοτώνει μεθοδικά, μια ιεροτελεστία εξαγνισμού, εξιλέωσης. Φόβος και τρόμος των εχθρών αρχικά, των συμπολεμιστών του στη συνέχεια.

Ο διαλυμένος ψυχικά Αλφά είναι αυτός που επέζησε, που βίωσε τη φρίκη, που είδε τα αδέρφια του να σφαγιάζονται, να προσφέρονται βορά στον εχθρό.

Είναι ο νους που μην αντέχοντας την πραγματικότητα δημιουργεί άλλες δικές του. Είναι οι μηχανισμοί άμυνας σε καταστάσεις πίεσης, σε τραυματικές εμπειρίες. Είναι η ανάγκη να κρατήσουμε ζωντανό μέσα μας αυτό που τόσο αγαπήσαμε και χάσαμε. 

Το κορμί του Μαντέμπα είναι το σώμα των νοτιοαφρικανών που δελεάστηκαν να καταταγούν σ' έναν πόλεμο που δεν ήταν δικός τους. Είναι μια καταγγελία. Είναι η απόδειξη ότι αποτέλεσαν αναλώσιμο υλικό. Είναι μια μομφή στον ρατσισμό. Είναι τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή που έσβησαν μέσα στα ποτισμένα με αίμα χαρακώματα. Αίμα του αδερφού, αίμα του εχθρού, καμία σημασία δεν έχει. Τη νύχτα όλα τα αίματα είναι μαύρα. Εκεί που ξημερώνει ο θάνατος όλα τα αίματα είναι ίδια.