Το ωραίο μου πτώμα, Λώρα Λίπμαν

 

Το μυθιστόρημα της Λώρα Λίπμαν "Το ωραίο μου πτώμα" (Δώμα, μετάφραση Κίκα Κραμβουσάνου) συνδυάζει επιδέξια το ψυχολογικό βάθος με την κοινωνική κριτική. Είναι ένας διαλογισμός για το ποιος έχει το δικαίωμα να παρατηρεί, να ερμηνεύει, να ασκεί εξουσία στη ζωή του άλλου, ενώ εισάγει μια πιο περίπλοκη, πολυφωνική δομή αφήγησης. 

Στο επίκεντρό του βρίσκεται η Μάντι Σουόρτς, μια γυναίκα που, στη Βαλτιμόρη του 1960, εγκαταλείπει μια αξιοσέβαστη αλλά αποπνικτική ζωή για να επανεφεύρει τον εαυτό της ως δημοσιογράφο. Η ανάγκη της για αυτοπροσδιορισμό συνδέεται με μια αστυνομική έρευνα: την εξαφάνιση και το θάνατο της Κλίο Σέργουντ, μιας μαύρης γυναίκας,  που κανείς δε φαίνεται να ενδιαφέρεται για την ανακάλυψη του δολοφόνου της. Παράλληλα, αναφέρεται άλλο ένα έγκλημα: η εξαφάνιση της μικρής Τέσσι Φάιν. Και στις δύο περιπτώσεις θα εμπλακεί η Μάντι. 

Η αναζήτηση της αλήθειας για τη Μάντι γίνεται ταυτόχρονα και μια πράξη οικειοποίησης. Δεν αναζητά απλώς την αλήθεια - τη βρίσκει και τη χρησιμοποιεί διεκδικώντας σθεναρά μια θέση στο δημοσιογραφικό χώρο. Η δομή της Λίπμαν ενισχύει αυτή τη δυναμική: μια χορωδία προσώπων διακόπτει την αφήγηση της Μάντι, προσφέροντας διαφορετικές εκδοχές, δίνοντας ιδιαίτερο χρώμα σε αυτό που θα μπορούσε να ειναι μια μονοδιάστατη αφήγηση. Είναι ένα μυθιστόρημα ρήξεων, στο οποίο καμία προοπτική δεν παραμένει αδιαμφισβήτητη. 

Η Λίπμαν κατέχει τον τρόπο γραφής ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Δεν ικανοποιεί απλώς την ανάγκη για πλοκή, για απονομή ή άρνηση δικαιοσύνης. Διερευνά τις συνθήκες που κάνουν τέτοιες ιστορίες αναπόφευκτες. 

Εδώ, το έγκλημα δεν είναι μόνο μια ατομική πράξη αλλά μια συστημική αποτυχία, αποτέλεσμα  κοινωνικών διεργασιών και σχέσεων  που δεν είναι ούτε τυχαίες ούτε αθώες.  

Δεν υπάρχει πραγματική δικαιοσύνη, μόνο η διφορούμενη ικανοποίηση μιας γυναίκας που, με μεγάλο κόστος, διεκδίκησε το δικαίωμα μιας ζωής πέρα από τις εδραιωμένες κοινωνικές συμβάσεις. Το μυθιστόρημα αυτό δεν είναι απλώς η Κλίο Σέργουντ, ούτε είναι η ίδια απλώς ένα θύμα. Ο χαρακτήρας της Κλίο λειτουργεί τόσο ως φασματική παρουσία όσο και ως κατηγορώ για τη θεσμική αδιαφορία και τον ρατσιστικό αποκλεισμό και περιθωριοποίηση.

Η ιστορία της αντικατοπτρίζει πραγματικές περιπτώσεις περιθωριοποιημένων θυμάτων των οποίων οι εξαφανίσεις πέρασαν απαρατήρητες.


Μέσα από την περίτεχνη δομή και τους επιδέξια σχεδιασμένους χαρακτήρες του, το μυθιστόρημα της Λίπμαν, αποκαλύπτει πώς κατασκευάζονται οι αφηγήσεις - ποιος μπορεί να τις πει, τι αποσιωπάται, τι διαγράφεται και τι σημαίνει να αναζητάς την αλήθεια σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από προκαταλήψεις και φιλοδοξίες. Είναι ταυτόχρονα ένα συναρπαστικό θρίλερ και μια εκλεπτυσμένη διαπραγμάτευση πάνω στα θεμελιώδη κοινωνικά ζητήματα για τη φυλή, το φύλο και την ηθική της αφήγησης.

Είναι οι ιστορίες γυναικών που βάσει του οικογενειακού περιβάλλοντος, της τάξης που ανήκαν,  της θρησκείας και της φυλής ακολούθησαν μια πορεία ζωής που κάποια στιγμή αποφάσισαν να ανατρέψουν.