ΧΑΝΝΑ ΑΡΕΝΤ, Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ

 Έκθεση για την κοινοτυπία του κακού
Μετάφραση: Βασίλης Τομανάς

Η συγγραφέας και φιλόσοφος Χάννα Άρεντ βρέθηκε, έπειτα από δική της επιθυμία, ως δημοσιογράφος του The New Yorker στην Ιερουσαλήμ το 1961 για να καλύψει τη δίκη του "ειδικού για το εβραϊκό ζήτημα" Άιχμαν.
Ο Άντολφ Άιχμαν ήταν υπεύθυνος στο Ράιχ για την οργάνωση και μεταφορά εκατομμυρίων Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για την επίτευξη της Τελικής Λύσης.

Το παρόν βιβλίο πέραν των λεπτομερειών και των διαδικασιών κατα τη διεξαγωγή της δίκης αποτελεί κυρίως τη φιλοσοφική τοποθέτηση της Άρεντ για την προέλευση του κακού. Μελετώντας τον χαρακτήρα του Άντολφ Άιχμαν, τη δίκη του και το ιστορικό υπόβαθρο, καταλήγει στα συμπεράσματα της για τον τρόπο λειτουργίας των ανθρώπων όχι μόνο σε ολοκληρωτικά καθεστώτα μα ευρύτερα στη φύση του κακού που πηγάζει από τις πράξεις τους.
Αναλύει τον τρόπο απανθρωποίησης των Εβραίων, τη σταδιακή απομόνωση και διαγραφή τους από την κοινωνία μέχρι την εξολόθρευση τους στα στρατόπεδα θανάτου.
Απεικονίζει το εύρος της θηριωδίας, και τους λόγους που ο Εβραϊκός λαός δεν αντέδρασε υπό την ηθική και ψυχολογική υποβάθμιση των Ναζί.
Ποιός μπορεί να είναι υπεύθυνος για κάτι τόσο φρικτό όπως το Ολοκαύτωμα και πως αποδίδεται δικαιοσύνη;
Μπορεί κάποιος να πράττει το κακό χωρίς να είναι κακός;
Η φράση της " Η κοινοτυπία του κακού" , χωρίς να υποβαθμίζει το μέγεθος της γενοκτονίας, υπογραμμίζει ότι δεν είναι πρωτοφανές.
Αυτό που δεν ήταν κοινότυπο μα πρωτοφανές, σύμφωνα με την Άρεντ ήταν ο διαχωρισμός πρόθεσης και πράξης.  Η εφαρμογή πολιτικής με πλήρη αποσύνδεση από την πολιτική σκέψη.  Έχουμε τη δημιουργία απολιτικ υποκειμένων που δρουν ως εκτελεστικά όργανα. Το πρωτοφανές είναι η μη σκέψη.
Είναι η διαστρέβλωση της καντιανής φιλοσοφίας από τον Άιχμαν και η οργισμένη απάντηση της Άρεντ: "Αυτό ήταν εξωφρενικό, εκ πρώτης όψεως, και επίσης ακατανόητο, αφού η ηθική φιλοσοφία του Καντ είναι τόσο στενά συνδεδεμένη με την ικανότητα κρίσης του ανθρώπου, η οποία αποκλείει την τυφλή υπακοή".
Η Άρεντ στέκεται αρκετά στον τρόπο διεξαγωγής της δίκης και τονίζει πως πρόκειται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας όχι μόνο κατά του εβραϊκού λαού.