Βολταίρος, Καντίντ-Ζαντίγκ-Ο λευκός ταύρος

Καντίντ (Candice,  Αισιοδοξία)

Ο ήρωας του Βολταίρου,  ένας νέος άνθρωπος με αγνές προθέσεις, "αγαθούλης" όπως έχει χαρακτηριστεί, βιώνει απανωτές δυστυχίες με τρόπο στωικό, με άφατη ελπίδα και πίστη σε έναν κόσμο τέλεια πλασμένο. Δίπλα του, δάσκαλος του, ο παιδαγωγός Πανγκλός που θεωρείτο άνθρωπος σοφός.
"Έχει αποδειχτεί, έλεγε, ότι τα πράγματα δεν μπορούνε να γίνουν αλλιώς, γιατί καθώς όλα είναι καμωμένα για ένα σκοπό, όλα, αναγκαστικά, είναι φτιαγμένα για να τον εξυπηρετήσουν με τον καλύτερο τρόπο... Όσοι λένε ότι όλα, στον κόσμο αυτό, έγιναν καλά, λένε βλακείες. Το σωστό είναι να λένε ότι όλα έγιναν όσο καλύτερα μπορούσε να γίνουν".
Το κείμενο του Βολταίρου είναι μια σαρκαστική, σατυρική επίθεση στις απόψεις του Leibniz για τη Θεία πρόνοια και την αισιοδοξία "Ο Θεός επιλέγει σίγουρα πάντα το καλύτερο".

Ακόμα και όταν ο Καντίντ με τον Πανγκλός βρεθούν στον ιδανικό κόσμο του Ελ Ντοράντο, όπου όλα είναι άφθονα, υπάρχει ισοτιμία και άκρατη ευτυχία, αποφασίζουν να φύγουν, λέγοντας ότι η ευτυχία δεν είναι το μέγιστο αγαθό στη ζωή. Κι έτσι συνεχίζουν το ταξίδι της αναζήτησης. Καταφέρνει να ξαναβρεί την αγαπημένη του, το όνειρο του να ζήσουν μαζί πραγματοποιείται και εκεί στον κήπο του, καθώς καλλιεργεί, αναλογίζεται πως το σημαντικότερο είναι η επαφή με τη φύση μακριά από φιλοσοφικές αναζητήσεις. "Πρέπει να καλλιεργούμε τον κήπο μας...Ας δουλεύουμε χωρίς να αναλύουμε τις καταστάσεις, είναι ο μόνος τρόπος να κάνουμε τη ζωή ανεκτή ".
Για τον Βολταίρο η ελπίδα είναι η μέγιστη δυστυχία του ανθρώπου ο οποίος οφείλει να αποδεχτεί τη μοίρα και η προσπάθεια της φιλοσοφίας να εξηγηθεί η ύπαρξη του κακού στον κόσμο  ενέχει ένα στοιχείο αλαζονείας καθώς αποκλείει τον ανθρώπινο παράγοντα.
Το συγκεκριμένο κείμενο του Βολταίρου είναι συνέχεια του ποιήματος που έγραψε με αφορμή τον καταστροφικό σεισμό της Λισαβόνας την 1η Νοεμβρίου του 1755, "Ποίημα για την καταστροφή της Λισαβόνας ή έλεγχος του αξιώματος: Όλα καλά". Εκεί διατυπώνονται για πρώτη φορά οι απόψεις του κάνοντας ευθεία αναφορά στον Leibniz.

"Ω! Όνειρα των σοφών! Ω! Βαθυστόχαστες χίμαιρες!
...
Ο Leibniz δεν μου εξηγεί καθόλου με ποιους αόρατους δεσμούς,
μέσα στον καλύτερα οργανωμένο από τους δυνατούς κόσμους,
μια αιώνια αταξία, ένα χάος από βάσανα, αναμειγνύει τις μάταιες ηδονές μας με αληθινές οδύνες.
...
Ένας χαλίφης κάποτε, την τελευταία του ώρα, στο Θεό που λάτρευε είπε αυτά τα λόγια ως προσευχή: " Σε σένα, μονε Άναρχε Βασιλέα, προσφέρω ο,τι στερείσαι στην απεραντοσύνη σου: τα ελαττώματα, τις τύψεις,  τα κακά και την άγνοια"
Θα μπορούσε, όμως, να προσθέσει επιπλέον την ελπίδα.


Ζαντίγκ (Zadig, Πεπρωμένο)

Και το δεύτερο κείμενο του Βολταίρου έχει ανάλογο φιλοσοφικό υπόβαθρο, δίνοντας έμφαση στην πολιτική και κοινωνική κατάσταση της εποχής. Η ιστορία του Ζαντίγκ είναι γραμμένη με ύφος ανατολίτικης ιστορίας. Αποδεχόμενος τις διδασκαλίες του Ζωροάστρη, ο Ζαντίγκ πλανάται στη ζωή,  στα μακρινά μέρη της Βαβυλώνας. Συνετός, δίκαιος και γενναίος βλέπει οι καλές του πράξεις να μην αναγνωρίζεται μα τουναντίον να τον οδηγούν στον όλεθρο κάθε φορά.
"Όσο για τον Ζαντίγκ,  καταράστηκε τους σοφούς και δεν ήθελε πια παρά να έχει μια ευχάριστη συντροφιά και τίποτα άλλο.
-Να, από τι εξαρτάται η ευτυχία μου, είπε. Με διώκουν στον κόσμο αυτό, όχι μόνο οι ζωντανοί, αλλά ακόμα και τα ανύπαρκτα όντα!"
Μετά από πλείστες δοκιμασίες ο Ζαντίγκ θα ζήσει μέρες ευτυχίας, όπου κυβερνούσε η Δικαιοσύνη και η Αγάπη,  και ευχαριστούσε τους ουρανούς που ορίζουν το πεπρωμένο μας. (Μέχρι την επόμενη περιπέτεια του).

Ο Λευκός Ταύρος

Αυτό το μικρής έκτασης έργο του Βολταίρου στηρίζεται στην ελληνική μυθολογία και συγκεκριμένα στον μύθο της Ευρώπης και του Δία, που μεταμφιεσμένος σε ταύρο την απαγάγει.
Βρισκόμαστε στην αρχαία Αίγυπτο όπου η Αμασίδη, κόρη του βασιλιά Άμαση, περπατά με τις ακόλουθες της στον δρόμο του Πηλούσιου. Η νεαρή πριγκίπισσα είναι θλιμμένη καθώς ο αγαπημένος της λείπει επτά χρόνια και ο πατέρας της έχει απαγορεύσει αυτό το δεσμό. Εκεί θα αντικρίσει τον ομορφότερο λευκό ταύρο.