Το μεγάλο ταξίδι, Jorge Semprún

 

Μετάφραση: Άρης Αλεξάνδρου
Εκδόσεις: Εξάντας
                                      
"Είναι αυτό το στρίμωγμα των σωμάτων μέσα στο βαγόνι, είναι αυτός ο πόνος που σουβλίζει κάθε τόσο το δεξί μου γόνατο. Οι μέρες, οι νύχτες. Βάζω τα δυνατά μου και προσπαθώ να μετρήσω τις μέρες, να μετρήσω τις νύχτες. Αυτό θα με βοηθήσει ίσως να δω πιο καθαρά τα πράγματα...
...Προχωράμε προς την τέταρτη μέρα. Προς την πέμπτη νύχτα, την έκτη μέρα. Όμως, εμείς προχωράμε; Εμείς είμαστε ακίνητοι, στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλον, μόνο η νύχτα προχωράει, η τέταρτη νύχτα, προς τα μελλοντικά μας πτώματα, τα ακίνητα."

Ο Ζεράρ (ψευδώνυμο του κεντρικού χαρακτήρα), είναι ένας έφηβος μαθητής λυκείου.  Γεννήθηκε στην Ισπανία μα εκδιώχθηκε και ζει στη Γαλλία όπου γίνεται μέλος των Μακί, των ομάδων ανταρτών της Γαλλικής αντίστασης κατά την περίοδο κατοχής της Γαλλίας από το ναζιστικό καθεστώς.
Συλλαμβάνεται και μαζί με άλλους εκατόν είκοσι ανθρώπους ταξιδεύει προς ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης δίπλα στη Βαϊμάρη. Στοιβαγμένοι σ' ένα βαγόνι τρένου για μεταφορά ζώων, ταξιδεύουν όρθιοι γιατί μόνο έτσι χωρούν, σε συνθήκες απάνθρωπες, πέραν κάθε αθλιότητας.
Έχουν περάσει δεκαέξι χρόνια όταν πλέον αποφασίζει να μιλήσει για το μακρινό εκείνο ταξίδι, για τη διαμονή του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, για το ταξίδι επαναπατρισμού μετά την απελευθέρωση. Χρειάστηκε δεκαέξι χρόνια σιωπής για να αντιμετωπίσει και να αναμετρηθεί με τις μνήμες, τις πληγές και τις ενοχές του που επέζησε. Αφηγείται την ιστορία του στο παρόν, ταξιδεύοντας από το παρελθόν στο μέλλον. Είναι μέσα σε αυτό το άθλιο βαγόνι όταν η αφήγηση του εξελίσσεται μη γραμμικά σε αντίθεση με την προκαθορισμένη πορεία του τρένου προς την εξόντωση. Περιγράφει όσα θα ζήσει, όσα ζει και όσα έζησε.
Είναι ένα ταξίδι αναμνήσεων, βιωμάτων του ίδιου του συγγραφέα. Μια συγκλονιστική ιστορία για το Ολοκαύτωμα δοσμένη με τον μοναδικό τρόπο διήγησης του Semprún, ολοφάνερα επηρεασμένος από το έργο του Προύστ, κάνοντας συχνά αναφορές σε αυτό. Συναίσθημα και πραγματικότητα εναλλάσσονται σ' έναν κόσμο αδιανόητα σκληρό και πρωτοφανώς εγκληματικό, διατηρώντας έναν λυρισμό και μια ευαισθησία στην αφήγηση του. Μνήμες στοιβαγμένες όπως τα ακίνητα κορμιά στο βαγόνι, μνήμες που δεν ανασύρονται από την γλυκιά αναπόληση της γεύσης της μαντλέν μα από τη δυσωδία της ανθρώπινης θηριωδίας.