Ζάουμε Καμπρέ, Μας καταβροχθίζει η φωτιά

"Στην ιστορία, λοιπόν, που θέλω να σας διηγηθώ, πίστευα ότι ήμουν σαν μία μικρή σαύρα (τρυφερή και ειρηνική), αλλά τελικά δεν ήταν έτσι' ήμουν μία γκρίζα νυχτοπεταλούδα τυφλωμένη από τη λάμψη, μία νυχτοπεταλούδα που αγνοούσε τους κινδύνους που ελλοχεύουν στα φανάρια και τη θανατηφόρο επίδραση που ασκεί η λάμψη του φωτός, ακόμα κι αν προέρχεται από τη φλόγα ενός ταπεινού κεριού."

Ο Ισμαήλ είχε δύσκολα παιδικά χρόνια.  Βιώματα που θα μπορούσαν να 'χουν καταστρέψει την ύπαρξή του. Βρήκε όμως στήριξη αναπάντεχη από ανθρώπους που δεν του όφειλαν το ελάχιστο. Αντιμετώπισε τη μοναξιά του με τις σελίδες των μυθιστορημάτων που γέμιζαν το κενό της ζωής του.
Τώρα πια διδάσκει λατινικά και φιλολογία σ' ένα φροντιστήριο με στόχο να σπουδάσει στη Φιλοσοφική Σχολή. Τυχαία θα συναντήσει την παιδική του φίλη, Λεό, και μια ιδιόμορφη σχέση θα αναπτυχθεί μεταξύ τους.
Τυχαία θα συναντήσει και τον Τομέου. Θα κάνει την λάθος επιλογή και θα ξυπνήσει στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου με αμνησία. Από το θολωμένο του μυαλό ξεπηδούν ονόματα μυθιστορηματικών προσώπων. Η μαντάμ Μποβαρί, ο δόκτωρ Ζιβάγκο, ο Χανς Κάστορπ. Ονόματα αναγνωρίσιμα μόνο από όσους έχουν σχέση με τη λογοτεχνία.
Παράλληλα όμως με την αφήγηση του Ισμαήλ, ένας δεύτερος αφηγητής ξεδιπλώνει τη δική του ιστορία: ένα μικρό καπράκι που περιπλανιέται στο δάσος αναζητώντας την μητέρα και τα αδέρφια του.
Οι ζωές του Ισμαήλ Καπράλ (Godall) και του μικρού κάπρου Καπρέτ (Godallet) θα συναντηθούν και αυτή η συνάντηση θα είναι καθοριστική.

"In girum imus nocte et consumimur igni"
[Στριφογυρίζουμε μες στη νύχτα και μας καταβροχθίζει η φωτιά]

Ο Ζάουμε Καμπρέ επιστρέφει, αυτή τη φορά, με ένα μυθιστόρημα μικρής έκτασης. Δύο παράλληλες διηγήσεις με ένα κοινό σημείο τομής, το σημείο της ανατροπής. Δύο τραγικοί ήρωες επωμίζονται τις συνέπειες των επιλογών τους.
Κάποια στιγμή, σαν τη νυχτοπεταλούδα,  θα πλησιάσουν τόσο τη φωτιά που θα τους καταβροχθίσει.

Ο Καμπρέ μιλά για τις επιλογές που μπορεί να αποβούν μοιραίες. Για το λάθος μονοπάτι που πολλές φορές παίρνουμε εις γνώση μας. Για την υπακοή σε μια εσωτερική παρόρμηση. 
Όμως μας μιλά και για την σύμπλευση,την  αδράνεια μπροστά στα λάθη τρίτων. Την ευθύνη της απραξίας, της μη αντίδρασης. Την ενοχή της έμμεσης συμμετοχής σε κάθε έκφανση του κακού. Για την υπακοή στην αγέλη.

Θα ασχοληθεί όμως και με τις ανθρώπινες σχέσεις, την εμπιστοσύνη, την απώλεια,  τα τραύματα. Την ανθρώπινη φύση, την ροπή στο κακό, την αποξένωση και την προσκόλληση στο παρελθόν με τρόπο ενοχικό. Για την ανάγκη της εκ των υστέρων παρέμβασης σε γεγονότα του παρελθόντος. Την επιθυμία το βέλος του χρόνου να' χε μορφή παλίνδρομου.

"Γιατί να μην υπάρχει ένα βέλος της μνήμης που να πηγαίνει ανάποδα;...να θυμόμαστε πράγματα που δεν έχουμε ζήσει ακόμα."

[Αναφορά στο έργο του Στίβεν Χόκινγκ "Μια σύντομη ιστορία του χρόνου - Το βέλος του χρόνου"]

Κάνει έμμεση αναφορά στα απολυταρχικά καθεστώτα, τη λογοκρισία και την απαγόρευση λογοτεχνικών έργων.

"-Ήταν μάθημα λογοτεχνίας
-Ισπανικής λογοτεχνίας, η καταλανική είναι απαγορευμένη.
-Μπορεί να απαγορευτεί μία λογοτεχνία;"

Καταθέτει τους προβληματισμούς του για το μέλλον της λογοτεχνίας. Για ήρωες λογοτεχνικών αριστουργημάτων που παραμένουν άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Για τη συρρίκνωση του αναγνωστικού κοινού και την παράλληλη αύξηση των κινηματογραφόφιλων. Την υπερίσχυση της εικόνας έναντι του γραπτού λόγου. 
Για τις αλλαγές που φέρνει η τεχνολογική εξέλιξη στην καλλιτεχνική έκφραση.

Θα βρούμε κοινά στοιχεία με προηγούμενα έργα του: την σχέση πατέρα γιου, την ενασχόληση του πατέρα με τη μουσική (τη μουσική γενικότερα), τον γιο που προσπαθεί να αποτινάξει τις ενοχές που του επιφορτίζει ο πατέρας, το βάρος του παρελθόντος, την ύπαρξη του κακού, αφήνοντας όμως εκτός κοινωνικοπολιτικές αναφορές.

"Μέχρι χθες το βράδυ, περπατώντας στους βρεγμένους δρόμους της Βαλκάρκα, δεν είχα καταλάβει ότι το να γεννηθώ σε εκείνη την οικογένεια ήταν ένα ασυγχώρητο λάθος." Confiteor, Jaume Cabré

Μετάφραση: Ευρυβιάδης Σοφός