E.T.A. HOFFMANN, Οι παρεξηγήσεις-Τα μυστήρια & άλλα κείμενα

 

Στις 24 Ιανουαρίου 1776, στην Πρωσία,  γεννήθηκε ο Ernst Theodor Wilhelm (έπειτα Amadeus) Hoffmann.
Νομικός, συνθέτης και συγγραφέας έργων φαντασίας και γοτθικού τρόμου.

Πρόσφατα από τις εκδόσεις Angelus novus κυκλοφόρησε η τρίτη συλλογή διηγήματων του "Οι παρεξηγήσεις, Τα μυστήρια & άλλα κείμενα".

Τα δύο πρώτα διηγήματα είναι μέρη της ίδιας ιστορίας. Ένας φαντασιόπληκτος νεαρός βιώνει εξωπραγματικές καταστάσεις, ερωτεύεται μια Ελληνίδα πριγκίπισσα που του ζητά να ηγηθεί της Ελληνικής επανάστασης κατά του Τουρκικού ζυγού.
Ιλαροτραγικές σκηνές διανθισμένες με μεταφυσικά στοιχεία αποτελούν το όχημα του συγγραφέα για άσκηση κριτικής σε πλήθος θεμάτων της εποχής. Η ιδιότητα του ως νομικού και η ενασχόληση του με υποθέσεις τέτοιας φύσεως αποτέλεσε την κύρια πηγή έμπνευσης και έκφρασης ενστάσεων για τα πολιτικά δρώμενα στην Πρωσία εκείνη την περίοδο.  Χαρακτηριστικό στοιχείο της γραφής του Hoffmann είναι η διακειμενικότητά του όχι μόνο με λογοτεχνικά έργα μα και με επιστημονικές μελέτες. Το ονειρικό και φαντασιακό τίθενται στην υπηρεσία της πολιτικής τοποθέτησης.

Στη νουβέλα Χαϊματόκχαρεε, δύο φυσιογνώστες θα βρεθούν στο νησί Ο-Βάχου (Χαβάη) για να μελετήσουν τα έντομα του εκεί φυσικού βασιλείου. Δύο φίλοι που θα υποκύψουν στην εμμονή και τη ματαιοδοξία τους εις βάρος της επιστημονικής τους έρευνας, με ολέθριες συνέπειες. Μια αναφορά στην εξερεύνηση των αποικιών από τους επιστήμονες των κατακτητών. Μια μνεία στην δυσκολία του δυτικού πολιτισμού να αποδεχθεί ετερογενή στοιχεία που διαφέρουν από όσα έχουν ταξινομηθεί ως αποδεκτά.

Στην επόμενη νουβέλα "Η μαρκησία Ντε Λα Πιβαρντιέρ", ένας έρωτας από το παρελθόν αναβιώνει, μια γυναίκα κατηγορείται ότι δολοφόνησε τον σύζυγό της με συνεργό των εραστή της, ένας σύζυγος καθόλου υποδειγματικός, ξεκοκκαλίζει την περιουσία της συζύγου.
Σε αυτή την ιστορία μυστηρίου,  ο συγγραφέας κάνει ορατή τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία εκείνης της εποχής, τις κοινωνικές νόρμες, την αδυναμία του ανθρώπου να καθυποτάξει ή να απαρνηθεί τον έρωτα ως συναίσθημα και τις φροϋδικές προεκτάσεις της σχέσης τυρρανικού πατέρα-κόρης.

Η συλλογή ολοκληρώνεται με ένα διαφορετικό αφήγημα. "Η περίπτωση του Βίλχελμ Ζ." προσιδιάζει σε καταγραφή των διαδικασιών και μαρτύριον κατά τη διεξαγωγή μιας δίκης. Ως νομικός,  παραθέτει τα βήματα και τις διεργασίες κατά την εξέταση μιας απόπειρας γυναικοκτονίας, ασκώντας κριτική στο δικαστικό σύστημα. 

Μετάφραση-Επίμετρο: Νίκος Σκοπλάκης

Το Επίμετρο και οι σημειώσεις είναι άκρως αναλυτικά και βοηθούν στην κατανοήση της πολύπλευρη γραφής του  Hoffmann. 

Ο Ε.Τ.Α. Χόφμαν (Ernst Theodor Amadeus Hoffmann) γεννήθηκε το 1776 στο Κένιξμπεργκ της τότε Ανατολικής Πρωσίας και πέθανε το 1822 στο Βερολίνο. Ο Χόφμαν υπήρξε μια από τις πιο πολυσχιδείς προσωπικότητες της εποχής του και ανήκε σε δύο κόσμους· με τα δικά του λόγια, βρισκόταν «το πρωί στο δικαστήριο με τις δικογραφίες και το βράδυ στον Ελικώνα», καθώς στη σύντομη ζωή του υπήρξε δικαστικός λειτουργός αλλά και μουσικός, ζωγράφος, κριτικός, διευθυντής θεάτρου και συγγραφέας. Συνδιαμόρφωσε μια φάση του ρομαντικού κινήματος που επικαθορίστηκε, κυρίως μετά το 1815, από τη διαδικασία των παλινορθώσεων, την καταστολή των επαναστάσεων, την ταυτόχρονη διεύρυνση της εκβιομηχάνισης και την ισχυροποίηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Το ενδιαφέρον του για τις σκοτεινές πτυχές του «καθημερινού κόσμου», για όσα κρύβει η μάσκα της αστικής, «φιλισταϊκής», ύπαρξης, με τους φόβους, τα απωθημένα και τις μανίες της, αλλά και για τις περιοχές όπου συμπλέκονται το «πραγματικό» και το «ονειρικό» βρήκε την έκφρασή του σε διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα. Μεγάλο μέρος αυτού του υλικού συγκεντρώθηκε στα Φανταστικά διηγήματα, στα Νυχτερινά διηγήματα και στη συλλογή με τίτλο Οι αδελφοί του Σεραπίωνος, στην οποία εντάχθηκε και «Η δεσποινίς ντε Σκιντερί». Ο Χόφμαν έζησε ως καλλιτέχνης που στρέφεται εναντίον των συμβάσεων της εποχής του αλλά και ως νομικός που αντέδρασε στην αυθαιρεσία του πρωσικού αστυνομικού κράτους, ιδίως από το 1819 κι έπειτα. Το λογοτεχνικό έργο του άσκησε αποφασιστική επιρροή σε συγγραφείς πέρα από τα όρια του γερμανικού κόσμου και των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα.

[Βιογραφικό σημείωμα από εκδοτικό οίκο Angelus novus]