Αστερισμός ζωτικών φαινομένων, Anthony Marra

Το 1941 ο Στάλιν ξεκινά τις προληπτικές εκτοπίσεις εθνικών μειονοτήτων από τα εδάφη της Ρωσίας.
Αυτός δεκατεσσάρων, αυτή οκτώ χρόνων. Ζουν στη Μόσχα. Είναι η πατρίδα τους. Τους χωρίζουν τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα. Τους ενώνουν κοινές μνήμες. Το 1946, ξεριζωμένοι από τον τόπο που μεγάλωσαν θα βρεθούν στο Γκρόζνι και μετά στο Βολτσάνσκ. Έποικοι μιας έρημης χώρας. Είκοσι ένα χρόνια μετά στέκονται στην ίδια ουρά για ψωμί. Θα βρουν την πατρίδα τους ο ένας στον άλλο.
Οι κόρες τους θα μεγαλώσουν στην Τσετσενία.  Η Νατάσα και η Σόνια, δύο κορίτσια τόσο διαφορετικά, σημαδεμένα από τις πολιτικές εξελίξεις.

Ο Άχμεντ σπούδαζε ιατρική ενώ ήθελε να γίνει ζωγράφος. Επιστρέφει στο μικρό χωριό του χωρίς να καταφέρει ποτέ να ακολουθήσει μια σταδιοδρομία στην ιατρική.
Ένα βράδυ του 2004 στρατιώτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας εισβάλλουν στο σπίτι του γείτονά του Ντόκα και τον συλλαμβάνουν. Το σπίτι τυλίγεται στις φλόγες. Ο Άχμεντ αναζητά την κόρη του του φίλου του Ντόκα, την οκτάχρονη Χαβαά. Θα τη βρεί να κρύβεται στο δάσος με μια βαλίτσα στο χέρι.

Ο Χασάν από το 1941 και για δεκαέξι χρόνια μ' ένα όπλο στο χέρι πολεμά για την ΕΣΣΔ. Γυρίζοντας στην Τσετσενία μετά την αποστράτευσή του, η χώρα θα 'ναι άδεια από Τσετσένους. Ο Στάλιν έχοντας κατηγορήσει τον πληθυσμό της Τσετσενίας για προδοσία καταλογίζοντας τους συνεργασία με τους Γερμανούς, διατάσσει τον εκτοπισμό τους στο Καζακστάν και τη Σιβηρία. Τα τελευταία σαράντα χρόνια ο Χασάν συγγράφει την τριών χιλιάδων πεντακοσίων σελίδων Ιστορία της Τσετσενίας.

Ο Anthony Marra ενώνει σημεία χαραγμένα στην ιστορία της πολυτάραχης και κατακερματισμένης Τσετσενίας υπό την ηγεμονία του Στάλιν και των δύο πολέμων με τη Ρωσία (1994-1996, 1999-2009).
Κεφάλαια εναλλάσσονται χρονικά με μια απόσταση δέκα ετών (1994/2004).
Κατά τη διάρκεια της αφήγησης αποκαλύπτεται ο αδιόρατος ιστός που ενώνει τις ζωές όλων των πρωταγωνιστών.  Ζωές που τέμνονται μέσα στη ζοφερή, γεμάτη βία καθημερινότητα. Διαμελισμένα κορμιά,  κατεστραμμένες ψυχές, ισοπεδωμένες πόλεις. Ζωές στα ερείπια του πολέμου.

Ζωή: αστερισμός ζωτικών φαινομένων- οργάνωση, ευερεθιστότητα, κίνηση, ανάπτυξη, αναπαραγωγή, προσαρμογή.

Έτσι ορίζεται η ζωή στο ανάλογο λήμμα ενός ρωσικού ιατρικού λεξικού. 

Αρκούν λίγες λέξεις σ' ένα λεξικό,  η λεπτομερής καταγραφή γεγονότων σ' ένα βιβλίο ιστορίας, οι διηγήσεις μαρτύρων, να αποδώσουν τη ζωή στην πραγματική της διάσταση;
Ποιες λέξεις διαθέτουν την επάρκεια αυτή; Ποια γεγονότα έχουν την δύναμη να περιγράψουν την αλήθεια;
Πώς να συναγωνιστείς όσα η στιγμή φέρνει; Με ποιον τρόπο κρατάς ζωντανή την ελπίδα και την ανθρωπιά;

"Έθαψε το όπλο στο βάθος του συρταριού, πριν επιστρέψει ο πατέρας της. Το ύφος του της είπε ό,τι είχε συμβεί, κι εκείνος ο πόνος τρύπωσε πιο βαθιά από οτιδήποτε είχε νιώσει ποτέ - τόσο βαθιά, ώστε ν' αλλάξει από εκείνο που ένιωθε σ' αυτό που ήταν. Η αγάπη, έμαθε, μπορεί να περιστείλει τον αποδέκτη της σε κάτι ουσιώδες, εξίσου σημαντικό με την τροφή ή τη στέγη, που δεν το λαχταράς μονάχα, αλλά και το έχεις ανάγκη."

Κι όμως,  μέσα από τα χαλάσματα,  τον πόνο,  την εξαθλίωση,  τις απώλειες, το φόβο,  ο Marra κατορθώνει να βάλει χρώμα στο απέραντο γκρίζο που 'χει καλύψει τη χώρα, τα όνειρα και τις σκέψεις των κατοίκων της. Με χιούμορ και ρεαλισμό μας θυμίζει ο,τι τίποτα δεν χάνεται όσο παραμένουμε άνθρωποι. 

Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης