Ξανθές ρίζες, Bernardine Evaristo

"Όλα τα πράγματα υπόκεινται σε ερμηνείες: το ποια ερμηνεία επικρατεί κάθε δεδομένη στιγμή είναι μία λειτουργία της εξουσίας και όχι της αλήθειας."
Νίτσε


Με γνώμονα αυτό το απόφθεγμα του Νίτσε η Bernardine Evaristo κατασκευάζει μία αντεστραμμένη εναλλακτική πραγματικότητα. Ένας κόσμος σαν αρνητικό φωτογραφίας. Το λευκό γίνεται μαύρο,  η Ευρώπη μετακινείται κάτω από την Αφρική,  την εξουσία και το δουλεμπόριο κατέχει η μαύρη φυλή. Οι αλλαγές δεν περιορίζονται στην ρευστότητα του χρόνου ή στην γεωγραφική αναδιάταξη.  Η Εβαρίστο ποιεί γλώσσα,  δομεί ένα παράλληλο σύμπαν όπου μάβροι δουλέμποροι της Αφφρικής αιχμαλωτίζουν λεφκούς κατοίκους της Ευρώπας και τους μεταφέρουν στον "Νέο Κόσμο", απελευθερώνοντας τους από την βαρβαρότητα του πολιτισμού τους ώστε να εκπαιδευτούν στον ανώτερο πολιτισμό της μάβρης φυλής.
Στο πρώτο και τρίτο μέρος του βιβλίου αφηγήτρια μας είναι η λεφκή Αγγλίδα Ντόρις. Όταν ήταν παιδί ακόμα την άρπαξαν οι δουλέμποροι και κατέληξε στην Μεγάλη Αμπόσα, σκλάβα στη φυτεία του αφέντη Μπουάνα , ο επονομαζόμενος Αρχηγός Κάγκα Κονάτα Κατάμπα ο Πρώτος. Εξιστορεί την προσπάθεια της να επιβιώσει,  το όνειρο της να δραπετεύσει και να σμίξει με την οικογένειά της.
Ο αιμοσταγής και φιλόδοξος Μπουάνα είναι ο αφηγητής του δεύτερου μέρους του μυθιστορήματος. Τα λιβελογραφήματα του στο έντυπο "Η Φλόγα" θυμίζουν την ναζιστική προπαγάνδα περί ανωτερότητας της αρίας φυλής με ψευδοεπιστημονικές τεκμηριώσεις.

"Παρατήρησα πώς ήταν οι παράξενοι μάβροι άντρες που είχαν αναλάβει το έργο του φορτίου μας στην παραλία. Δεν άνηκαν στο δικό μου είδος. Στο δικό μου είδος; Αν έπρεπε να προσδιορίσω μία στιγμή που η ανθρώπινη φυλή διαχωρίστηκε σύμφωνα με μία αυστηρή διάκριση ανάμεσα στο μαύρο και το άσπρο, ήταν εκείνη: οι άνθρωποι ανήκαν σε ένα από τα δύο χρώματα και ήμουν έτοιμη να δεχτώ πώς αυτό που θα καθόριζε το πεπρωμένο μου στην κοινωνία θα ήταν το χρώμα μου' όχι προσωπικότητά μου, ούτε ικανότητές μου."

Σε αυτό το δυστοπικό αφήγημα, η τεχνική δόμησης του θυμίζει ένα κράμα από τα μυθιστορήματα "Ο άνθρωπος στο ψηλό κάστρο" του Φίλιπ Ντικ, "Η Αλίκη μέσα από τον καθρέφτη" του Λιούις Κάρολ, "Αγαπημένη" της Τόνι Μόρισον, "Roots" του Alex Haley.

Η αντεστραμμένη εκδοχή του κόσμου της Εβαρίστο επισημαίνει τον τρόπο που ένας πολιτισμός αντιλαμβάνεται έναν άλλο. Τα στεγανά που χτίζουμε ζώντας υπό συγκεκριμένες πολιτισμικές ιδεολογίες,  πεποιθήσεις, αξίες, αναδύονται ως σκόπελος μιας ευρείας αντίληψης του κόσμου.

Οι συνθήκες ζωής των θυμάτων, η προσπάθεια συμμόρφωσης τους στην κουλτούρα των ιδιοκτητών τους, η απανθρωποίηση τους, η βάναυση μεταχείριση τους, καθίστανται ίδιον της άρχουσας τάξης, του εκάστοτε εξουσιαστή, μιας και η ανθρώπινη φύση και η ματαιοδοξία δεν καθορίζονται από το χρώμα του δέρματος. Ο μύθος της βιολογικής διαφορετικότητας μεταξύ των φυλών καταρρίπτεται αποκαλύπτοντας τον κοινό πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η φεουδαρχία συνδέεται άρρηκτα με τη δουλεία. Οι οικονομικές αυτοκρατορίες άνθισαν και καρποφόρησαν έχοντας ως λίπασμα ανθρώπινες ζωές.

Για την σχέση καπιταλισμού και δουλείας υπάρχουν δύο διαφορετικές απόψεις που είτε θεωρούν την δουλεία μια μορφή καπιταλισμού είτε εμπόδιο στην Βιομηχανική επανάσταση.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο άρθρο:

 https://www.cambridge.org/core/journals/international-labor-and-working-class-history/article/capitalism-and-slavery-and-the-civil-war/453A47DC79CFCE4FF69198C0712CFA63

Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς