Νόμπερ, Oisín Fagan

 

Την περίοδο της Μαύρης πανώλης  (1348-1353 μ.Χ.) ο δεκαεπτάχρονος  Όσπρεϋ ντε Φλουνκλ μαζί με τρεις ακολούθους του περιοδεύει στα χωριά της Ιρλανδίας. Τους συναντάμε όταν κατευθύνονται προς το Νόμπερ έχοντας αφήσει πίσω τους το Τριμ.
Ο ντε Φλουνκλ αγοράζει εκτάσεις γης και περιουσίες εν μέσω της πανδημίας εκμεταλλευόμενος τις περιστάσεις.
Ενώ τριγύρω η φύση έχει ξυπνήσει με τον ερχομό της άνοιξης, τα πάντα είναι βυθισμένα στην εγκατάλειψη.  Ο μαύρος θάνατος αποδεκατίζει τον πληθυσμό κατά χιλιάδες. Τα αρώματα των λουλουδιών καλύφθηκαν από τη δυσωδία της αποσύνθεσης.

Από τις πρώτες σελίδες το ύφος γραφής του μυθιστορήματος είναι ευδιάκριτο.  Με περιγραφές και γλώσσα που θυμίζει πικαρέσκο μυθιστόρημα του 17ου αιώνα,  ο Oisín Fagan αναδύει τα γεγονότα στην Ιρλανδία τον 14ο αιώνα, την κοινή μοίρα  όλης της Ευρώπης.
Αναφέρεται στους κατοίκους του Νόμπερ, πλάθοντας χαρακτήρες διαχρονικούς. Μέσα από τις εξομολογήσεις τους και τις ζωές τους αποκαλύπτεται η ανθρώπινη φύση, τα πάθη, οι αδυναμίες, οι φόβοι και οι αρετές.
Πραγματεύεται την ύπαρξη του κακού,  τον αμέτοχο Θεό, τη βία ως έκφραση του κακού που εδράζεται στην ανθρώπινη ψυχή, τη χειραγώγηση των αδύναμων, ηθικά, από επιτήδειους. Θέτει την ηθική διάσταση της ευθανασίας. Αναδεικνύει την αλλαγή στην διαμόρφωση του ηθικού και κοινωνικά αποδεκτού μέσα στο χρόνο.

"...δύο-τρεις νύξεις, κι αμέσως ξεχύθηκε η βία μέσα τους ανθρώπους. Πάντα την έχουν μέσα τους' το μόνο που θέλει είναι να ξέρεις ποιες λέξεις την απελευθερώνουν, τι να πεις για να της δώσεις κατεύθυνση."

Η μεγάλη απώλεια πληθυσμού οδήγησε σε μια κοινωνική αναδιάρθρωση, μια ανασύσταση στο μηχανισμό εξουσίας.  Μέχρι αυτό να επιτευχθεί υπήρξε ένα διάστημα ασυδοσίας. Αυτή την περίοδο της ηθικής κατάπτωσης, της φαυλότητας, της ανομίας παρουσιάζει ο συγγραφέας.

"Οι δίκες είναι άθλημα για ευγενείς.  Δεν περιέχουν δικαιοσύνη.  Είναι ένα τελετουργικό χωρίς νόημα."


Μητέρες που αναλογίζονται τον ρόλο τους, που πραγματεύονται τη μητρότητα ως κάτι ασύμβατο με τον ψυχισμό τους.

"Δεν ήμουν εγώ φτιαγμένη για μητέρα, σκέφτεται' και δεν έγινα ποτέ. Προσπάθησα να μάθω αλλά ήμουν λίγη."

"Μια μεγάλη λύπη απλώθηκε μέσα της όταν γεννήθηκε η Ζακότ.
Η Ντερβοργκίλλα λιποθύμησε μόλις αντίκρισε το παιδί της και όταν συνήλθε ήταν σαν να είχε γεννήσει όχι μόνο το μωρό αλλά και τη στεναχώρια της, κι αν ήθελε να τα συγκρίνει, η στενοχώρια της θα ταν πιο μεγάλη απ' το μωρό...τίποτα δεν της δίνει ευχαρίστηση πια, κι αναρωτιέται γιατί δεν μπορεί ν' αγαπήσει ένα τόσο όμορφο, τροφαντό μωρό, μαλακό σαν βούτυρο κι ευωδιαστό."

Μια Ιρλανδία που εποικείται από Νορμανδούς και Κέλτες. Πολιτισμοί που συμβιώνουν. Παγανιστικές θρησκείες που εκτοπίζονται από τον χριστιανισμό. 

Αποσάρθρωση και κατάλυση του βασικού κοινωνικού πυρήνα,  της οικογένειας, επήλθε με τους αθρόους θανάτους, κλονίζοντας την μεσαιωνική ευρωπαϊκή κοινωνία στη βάση της, δημιουργώντας ρωγμές, δίνοντας διαφορετική κατεύθυνση στη διαμόρφωση της οικονομίας. Τα πολιτιστικά και κοινωνικά πρότυπα εξίσου δέχθηκαν αλλαγές.

"Δεν υπάρχει πια κοινωνία, δεν υπάρχει οικογένεια. Η κοινωνία είναι μία οντότητα πλαδαρή, όλο υποκρισία. Το μόνο που υπάρχει είναι ο όχλος, κι αυτός θάλλει, έχει γίνει ένα ενιαίο πράγμα...Η συλλογικότητα είναι μία κορυφή που θαμποφέγγει, μια αναδυόμενη ιδιότητα που καραδοκεί πάντα κάπου στις παρυφές της ύπαρξης, έτοιμη ανά πάσα στιγμή να ενσκήψει και να εγκολπωθεί κάποιο νέο κέντρο, να γίνει το κέντρο αυτό' κι ωστόσο, την ίδια στιγμή που αναφαίνεται, αρχίζει κιόλας τη διάλυση της, τα κομμάτια της φεύγουν εδώ και εκεί..."

Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με κάτι πρωτόγνωρο που δεν μπορεί να ελέγξει, να ορίσει, να αντικρούσει. Οι αντίδρασεις ανάλογες της ιδιοσυγκρασίας. Υπάρχουν αυτοί που παραδίδονται στη μοίρα και αυτοί που αγνοούν τον κίνδυνο, θεωρούν τον εαυτό τους απρόσβλητο. Αυτοί που μεταφορικά και κυριολεκτικά πατούν επί πτωμάτων για την απόκτηση περιουσίας και εξουσίας.
Ο φυσικός θάνατος έρχεται σε αντίστιξη με τον ηθικό. Το κακό που έρπεται στη Γη δεν είναι η πανώλη μα η πλεονεξία. 

Πόσο απαράλλακτες μένουν στο χρόνο οι αντίδρασεις και οι συμπεριφορές.

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου