WILLIAM FAULKNER, Καθώς ψυχορραγώ/Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ




Ο Φώκνερ ανήκει στους συγγραφείς που κατασκεύασαν έναν δικό τους μυθιστορηματικό τόπο. 
Μετά από παρότρυνση του Sherwood Anderson, στρέφεται στη συγγραφή μυθιστορημάτων με βάση τον τόπο καταγωγής του, τον Αμερικανικό Νότο, και συγκεκριμένα την Πολιτεία του Μισισίπι.
Στην επαρχία της Γιακναπατόφα και το Τζέφερσον οι ήρωες του Φώκνερ βιώνουν τις συνέπειες του Εμφυλίου πολέμου σε μια κοινωνία αγροτική, θρησκευόμενη, ρατσιστική, πλέον οικονομικά εξαθλιωμένη, όπου μειονότητες όπως η ινδιάνικη φυλή και οι νέγροι υπήρξαν θύματα της οικονομικής ανάπτυξης. Έχει οικοδομήσει έναν κόσμο μέσα στον οποίο οι αφηγήσεις και οι πρωταγωνιστές του συναντιούνται, δίνοντάς του τη δυνατότητα δημιουργίας διαφορετικών διηγήσεων μέσα σε ένα κοινό πλέγμα.

Στο "Καθώς ψυχορραγώ", (Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς), η μητέρα μιας επταμελούς οικογένειας, η Άντι Μπάντρεν, βρίσκεται στις τελευταίες ώρες της ζωής της. Ο πρωτότοκος γιος της, Κας, κατασκευάζει το φέρετρό της σανίδα σανίδα υπό την επίβλεψη της. Ο σύζυγος αναλογίζεται τον τρόπο μεταφοράς της σωρού στο Τζέφερσον,  τόπο καταγωγής της Άντι, καθώς η καταιγίδα που αναμένεται θα δυσχεράνει το ταξίδι τους. Η υπόσχεση που της έδωσε, να ταφεί κοντά στους προγόνους της, δεν μπορεί να  αναιρεθεί.
Το μυθιστόρημα είναι διαιρεμένο σε κεφάλαια, όπου σε καθένα τον λόγο έχουν οι πρωταγωνιστές εναλλάξ. Τα μέλη της οικογένειας, οι γείτονες και γνωστοί τους αφηγούνται τη δική τους σχέση με τους υπόλοιπους, τη δική τους ιστορία. Διατυπώνουν την διαφωνία τους για αυτό το ταξίδι ή μέσα από τους εσωτερικούς μονολόγους τους, τα μέλη της οικογένειας, αποκαλύπτουν τα ιδιοτελή κίνητρα τους να βρεθούν στο Τζέφερσον.
Σ' ένα αφηγηματικό οικοδόμημα που θυμίζει αυτό της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ο Φώκνερ στήνει τη ζοφερή πραγματικότητα των ηρώων του. Την τραγικότητα των υπαρξιακών θεμάτων που αναπτύσσει ενισχύουν οι συχνές αναφορές στη Βίβλο.
Πέραν των κοινών θεμάτων που αναφέρονται σε όλα τα έργα του Φώκνερ,  στο "Καθώς ψυχορραγώ" ο συγγραφέας επικεντρώνεται στο δίπολο ζωή/θάνατος, στο μεταφυσικό μηδενισμό και την πίστη στην αιώνια ζωή, στη σύνδεση της ύπαρξης και στην εξάρτησή της μέσω του αίματος, του γένους. Πραγματεύεται την λογική και το ά-λογο, εξού και η θέση του αλόγου στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα.  (Ο εμπρησμός του στάβλου για να καεί το άλογο).
Ο συσχετισμός της νεκρής μητέρας με το νεκρό ψάρι για τον έναν γιο, ή με το άλογο για τον άλλο, δείχνουν την διαφορετική πρόσληψη της μεταβολής σε ένα σώμα όταν πια πεθαίνει, καθώς και ο παραλληλισμός του φερέτρου με ένα ξένο δωμάτιο (σελ.90-91).
Η διαχείριση του πένθους, η αποδοχή της απώλειας, δεν είναι τόσο εμφανής στις αντιδράσεις των πρωταγωνιστών, το τραύμα που καθείς κουβαλά. Φαίνεται ότι τα προσωπικά τους προβλήματα έχουν πρωτεύοντα ρόλο, κάτι που μπορεί να δικαιολογηθεί από τις μεταξύ τους σχέσεις και τον θάνατο που ήταν καιρό αναμενόμενος.
Στον συγκλονιστικό μονόλογο της Άντι, ενώ είναι νεκρή, αποκαλύπτονται τα μυστικά της. Μιλά για τη μητρότητα, την αγάπη, το φόβο, την αμαρτία. Μια γυναίκα που υπήρξε διαφορετική από την αρχετυπική εικόνα των γυναικών εκείνης της εποχής.
Ένας γιος που όταν γεννήθηκε  παραβίασε τη μοναχικότητά της και τώρα φτιάχνει το φέρετρό της σε σχήμα ρολογιού, συνδέοντας το θάνατο με το χρόνο.

"Η μοναχικότητά μου είχε παραβιαστεί κι έπειτα συμπληρώθηκε πάλι από την ίδια της την παραβίαση: ο χρόνος, ο Άνς, η αγάπη, το ίδιο κάνει, όλα έξω από τον κύκλο."

Η ζωή στις απομονωμένες περιοχές σε σύγκριση με τις παροχές που υπήρχαν στα αστικά κέντρα είναι άλλο ένα θέμα που υπογραμμίζεται, όπως επίσης το αναπόδραστο από μια μοίρα προκαθορισμένη.


Στο Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ, (Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου), τα συμπυκνωμένα νοήματα και ο πολυεπίπεδος λόγος του συγγραφέα απαιτούν την αμέριστη προσοχή του αναγνώστη. Βέβαια, τα έργα αυτά χρήζουν μελέτης και όχι ανάγνωσης.
Η αφήγηση κινείται κυκλικά, όπως η σπειροειδής δομή του εγκεφάλου, οι παράλληλες σκέψεις και οι επαναλήψεις στον χρόνο, υπενθυμίζοντας ότι η ροή της πραγματικότητας δεν είναι ευθεία γραμμή. Η συνειρμική ροή, όπως απαντήθηκε στον "Οδυσσέα" του Τζέιμς Τζόυς, σε συνδυασμό με τις επαναλήψεις που εμφανίζονται αθροιστικά -κάθε κύκλος φέρνει και μια νέα πληροφορία- και το πλήθος των θεμάτων καθιστούν τη σύλληψη των νοημάτων μια δύσβατη πορεία.

Ένα κυριακάτικο πρωινό τον Ιούνη του 1833 ο Τόμας Σάτπεν μπήκε έφιππος στο Τζέφερσον. Τα εκατό μίλια γης που αγόρασε από κάποια φυλή ινδιάνων έγιναν η φυτεία του. Την ονόμασε "Κατοστάρι του Σάτπεν".
Για να γίνει αποδεκτός στην τοπική κοινωνία χρειαζόταν την κοινωνική νομιμοποίησή του από κάποια ευηπόληπτη οικογένεια της περιοχής. Αυτός ήταν ο λόγος που παντρεύτηκε την Έλεν Κόλντφιλντ.
Η επιρροή του ομηρικού έπους είναι εμφανής και σε αυτό το έργο του Φώκνερ. Η ζωή του Τόμας Σάτπεν ομοιάζει στην οδύσσεια ενός υπέρμετρα φιλόδοξου ανθρώπου, ενός μεθοδικού υπολογιστή, ενός οπορτουνιστή που αποσκοπούσε στην κοινωνική ανέλιξη. Τη διαδρομή του αφηγούνται τρίτα πρόσωπα μέσα από μια σπειροειδή ανασύσταση αναμνήσεων. Καταθέτουν τις δικές τους εμπειρίες από τη συναναστροφή μαζί του ή μεταφέρουν όσα τους είχε εκμυστηρευτεί.
Οι ανομίες και οι αδικίες που διέπραξε ο Τόμας Σάτπεν, προς τέρψιν του εαυτού και ικανοποίηση της ματαιοδοξίας του,  βαραίνουν και παιδεύουν τους απογόνους του.

Ο τίτλος του μυθιστορήματος, η βιβλική ρήση:
 «ἐγὼ γάρ εἰμι Κύριος ὁ Θεός σου, Θεὸς ζηλωτής, ἀποδιδοὺς ἁμαρτίας πατέρων ἐπὶ τέκνα, ἕως τρίτης καὶ τετάρτης γενεᾶς τοῖς μισοῦσί με.» (Έξοδος κ,6.). 

καθώς και οι στίχοι από την Ιλιάδα:
"οι Τρώες, οι γυναίκες και τα παιδιά τους θα τιμωρηθούν επειδή πάτησαν τους ιερούς όρκους."(Ιλιάδα Δ170)
"οι Τρώες είναι δίκαιο να χαθούν, μαζί με τα παιδιά και τα ταίρια τους, εξαιτίας της «ὕβρεως» προς τους θεούς που διέπραξε ο βασιλιάς τους, ο Λαομέδοντας."(Φ 459,460)

παραπέμπουν στη θεϊκή παρέμβαση και απόδοση δικαιοσύνης, για κάθε φαυλότητα, με τη μορφή της "ποινής του γένους" και αποτελούν βάση της αναζήτησης στοιχείων και διαλεύκανσης του παρελθόντος της οικογένειας Σάτπεν.

Η αφήγηση ξεκινά με την Ρόζα Κόλντφιλντ, αδερφή της Έλεν, που παρουσιάζει τον Τόμας Σάτπεν ως δαίμονα. Λέει ξεκάθαρα ότι τον μισεί και τον θεωρεί υπεύθυνο για την κατάρα που χτύπησε την οικογένειά τους. Δέκτης αυτής της αφήγησης είναι ο νεαρός φοιτητής Κουέντιν.
Στη συνέχεια, την αφήγηση συνεχίζει ο πατέρας του Κουέντιν,  ο κύριος Κόμσον,  ο πρώτος φίλος του Σάτπεν στο Τζέφερσον, ο οποίος δίνει μια πιο ανθρώπινη εκδοχή του Σάτπεν.
Ο νεαρός Κουέντιν, μαζί με τον συμφοιτητή του Σριβ, συγκεντρώνουν αυτές τις αντικρουόμενες, σε πολλά σημεία,  αφηγήσεις και προσπαθούν να ανασυστήσουν την ιστορία αποκαθαρμένη από τη μεροληπτική οπτική των αφηγητών.

Ο Φώκνερ και εδώ πραγματεύεται το αίμα,  την επιμειξία μεταξύ των φυλών,  την αιμομιξία ως αιχμή της ενδογαμίας στις μικρές κοινωνίες.

" όλο αυτό το άγριο αίμα που είχε φέρει στον τόπο και είχε προσπαθήσει να αναμείξει, να διασταύρωσει, με το ήμερο αίμα που υπήρχε ήδη εκεί, με την ίδια προσοχή και για τον ίδιο σκοπό που διασταύρωνε τα αίματα των αλόγων του αλλά και το δικό του αίμα."

Κύριο θέμα του βιβλίου είναι οι αιτίες που οδήγησαν στον Αμερικανικό εμφύλιο, οι ευθύνες του Νότου και οι συνέπειες των επιλογών τους.

" τη μέρα που ο Νότος θα συνειδητοποιούσε πώς πλήρωνε το τίμημα για το ότι έχτισε όλο το οικοδόμημα της οικονομίας του όχι στον βράχο της αυστηρής ηθικής αλλά στην κινούμενη άμμο του οπορτουνισμού και της ηθικής φαυλότητας."

Η ιστορία του Τόμας Σάτπεν είναι η ιστορία του Αμερικανικού Νότου, που στήριξε την οικονομία του στην άμισθη εργασία των σκλάβων, μια κοινωνία ρατσιστικών αντιλήψεων που δεν έχουν εξαλειφθεί μέχρι σήμερα.
Η πτώση της γενιάς του Σάτπεν είναι η πτώση των Πολιτειών της Συνομοσπονδίας.




 

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις