Ο θάνατος του Βιβέκ Ότζι, Akwaeke Emezi

 

«Είμαι αόρατος, κατανοήστε, απλώς και μόνο επειδή οι άνθρωποι αρνούνται να με δουν»
Ο αόρατος άνθρωπος, Ραλφ Έλισον

"Έκαναν στάχτες την αγορά τη μέρα που πέθανε ο Βιβέκ Ότζι."
Πένθος τύλιξε την οικογένεια τη μέρα που γεννήθηκε ο Βιβέκ Ότζι. Η  σκιά του θανάτου κάλυψε την ύπαρξή του από την πρώτη ανάσα που πήρε. Ένας θάνατος και μία γέννηση. Το βρεφικό του σώμα ήρθε στον κόσμο αυτό σημαδεμένο όπως και της γιαγιάς που δεν γνώρισε ποτέ. Σημαδεμένη και η ύπαρξή του.
Ο Βιβέκ ζει στη νοτιοανατολική Νιγηρία σε ένα υπερπροστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον με πολλή αγάπη. Μεγαλώνοντας ανακαλύπτει τον εαυτό του,  τη διαφορετικότητά του, βιώνει τη σεξουαλικότητά του, αποδέχεται το σώμα του και όσα νιώθει, αποβάλλοντας σταδιακά τις κοινωνικές νόρμες και τα στερεότυπα που καταδικάζουν κάθε επιλογή που αντίκειται σε αυτές.
Είναι 20 χρονών όταν η μητέρα του θα βρει το άψυχο κορμί του στην είσοδο του σπιτιού τους. Ο μονάκριβος, πανέμορφος, καλοσυνάτος γιος της κείται νεκρός. Ένας μυστηριώδης θάνατος. Πώς πέθανε ο Βιβέκ;
Ποιος τον άφησε στην εξώπορτα τους;

Η ιστορία του Βιβέκ είναι ένα bildungsroman, η ανεύρεση ταυτότητας ενός "αγαπημένου παιδιού",  η αποδοχή από τους δικούς του και το ευρύτερο περιβάλλον. Ο Βιβέκ γίνεται ορατός με το θάνατο του. Όσο ζούσε, ο πραγματικός εαυτός του παρέμενε αόρατος. Αυτή η ορατότητα ξεκίνησε από τον ίδιο, πέρασε στους φίλους του μα δεν προσπέρασε τα τείχη της προκατάληψης των γονιών του, της κοινωνίας. Είμαστε η αντανάκλαση στα μάτια των άλλων. Η πραγματική ταυτότητα και η ορατότητα είναι ο θεματικός άξονας της αφήγησης. 

Το Emezi δομεί την προσωπικότητα του Βιβέκ μέσα από τις αφηγήσεις των οικείων του ακριβώς για να τονίσει το στοιχείο της ορατότητας, δίνοντας ενδιάμεσα φωνή στο νεκρό Βιβέκ.

Μια φωνή μεστή, ποιητική, σπαρακτική.

"Δεν είμαι αυτό που νομίζουν ότι είμαι. Ποτέ δεν ήμουν. Δεν ήξερα πώς να το πω με λέξεις, να πω τι έφταιγε, ν' αλλάξω όσα ένιωθα πως ήθελαν αλλαγή. Και κάθε μέρα μού ήταν δύσκολο να πηγαίνω από δω και από κει και να ξέρω ότι οι άλλοι μ' έβλεπαν μ' έναν συγκεκριμένο τρόπο, να ξέρω ότι έκαναν λάθος, τόσο μεγάλο λάθος, να ξέρω πως ο πραγματικός μου εαυτός ήταν αόρατος για αυτούς. Για αυτούς δεν υπήρχε καν.
Επομένως: Άμα δεν σε βλέπει κανείς, εξακολουθείς να υπάρχεις;"

Η θεματολογία επεκτείνεται στην έμφυλη ρευστότητα, στη δυαδικότητα του σώματος και του πνεύματος, το φύλο ως ανθρώπινη κατασκευή, όπως επίσης και τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ μελών μιας οικογένειας πέραν του πρώτου βαθμού συγγένειας. Χρησιμοποιώντας το μεταφυσικό στοιχείο δείχνει την ασυμβατότητα σώματος και ψυχής ως προς το φύλο.
Η παραδοσιακή, πατριαρχική κοινωνία της Νιγηρίας χαρακτηρίζεται από συντηρητισμό, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Όσα παρέκκλιναν του "φυσιολογικού", της ετεροκανονικότητας, αποδίδονταν σε μεταφυσικές αιτίες. Υπαίτιοι για τη συμπεριφορά του Βιβέκ ήταν δαίμονες που είχαν καταλάβει το σώμα του, ήταν μία άλλη ψυχή που κατοικούσε μέσα του. Σαν πέπλο κάλυψαν την ταυτότητα του απωθώντας το μη αποδεκτό στη σφαίρα του πνευματισμού.
Η θλίψη, ο θρήνος για την απώλεια, είναι διάχυτα σε όλο το μυθιστόρημα όπως και διαχείριση τους από κάθε χαρακτήρα.
Μέσα από τις σχέσεις των δευτερευόντων προσώπων απεικονίζεται η νιγηριανή κοινωνία, ο ρόλος των φύλων, η ετεροκανονικότητα και οι επιβολές της.

Μετάφραση: Βίβιαν Στεργίου