Σκόρπια, Ζωρζ Ντιντί-Ουμπερμάν

 

Ταξίδι στο αρχείο του γκέτο της Βαρσοβίας 

Ο Εμάνουελ Ρίνγκελμπλουμ, ιστορικός εβραϊκής καταγωγής, ζούσε στο γκέτο της Βαρσοβίας. Μαζί με τους συντρόφους του από την ομάδα Oyneg Shabes συγκέντρωσαν το υλικό που αποτελεί το λεγόμενο "Αρχείο του γκέτο της Βαρσοβίας".  Πρόκειται για μαρτυρίες ανθρώπων του γκέτο, φωτογραφίες, ημερολογιακές καταγραφές, γράμματα που βρέθηκαν σκόρπια κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής προς Τρεμπλίνκα. Σπαράγματα αγωνίας ανθρώπων που οδηγούνταν στο θάνατο χωρίς να το γνωρίζουν. Φρούδες ελπίδες που έγιναν στάχτη και καπνός στα κρεματόρια.

"Σκόρπια, τα πολιτικά ρήγματα, οι διαφορές και διαφωνίες που ξεσπούν μέσα σε έναν λαό, ακόμα κι αν απειλείται στο σύνολό του, σαν πολλαπλές όχθες που είναι η μία απέναντι από την άλλη μολονότι πλήττονται από την ίδια καταιγίδα. "


Οι ναζί υποχρεώνουν την εβραϊκή κοινότητα της Βαρσοβίας να πληρώσει για την ανέγερση του τείχους του γκέτο που απομόνωσε τον εβραϊκό πληθυσμό. Τότε ήταν που ο Ρίνγκελμπλουμ αποφάσισε να παραμείνει, να βοηθήσει με κάθε τρόπο την κοινότητα, να καταγράψει όσα βίωναν υπό τη γερμανική κατοχή και να συλλέξει τεκμήρια που σχηματίζουν την εικόνα των συνθηκών διαβίωσης και τον αγώνα τους για επιβίωση. Την τετραετία 1939 έως 1943 τα μέλη της ομάδας Oyneg Shabes  συνέλεγαν ακατάπαυστα υλικό κάτω από άκρα μυστικότητα. Η δράση τους θεωρείται παράνομη τόσο για το ναζιστικό καθεστώς όσο και για το Judenrat. Από το συλλεκτικό και συγγραφικό έργο που συγκεντρώνουν, μεταπολεμικά θα διασωθούν 35.369 σελίδες.

"Σκόρπιοι οι τρόποι να έρθει στον κόσμο η ιστορία μας. Η καταστροφή σκορπίζει τα πάντα: πράγματα, σώματα, ψυχές, χώρους, χρόνο. Τα πάντα γίνονται συντρίμμια, κομμάτια, θρύψαλα. Στην αρχή δεν βλέπουμε παρά ερείπια. Όλα έχουν ξεσκιστεί. Τα πάντα είναι σκόρπια κομμάτια, πεταμένα αποδώ κι αποκεί, δίχως προσανατολισμό. Τίποτα ενιαίο. Αλλά από τις εκλάμψεις της πολλαπλότητας μπορεί κάτι να γεννηθεί, να ξυπνήσει μία επιθυμία, να υψωθεί μία φωνή, να δοθεί ένα σήμα στον μελλοντικό κόσμο, να πάρει τη σκυτάλη μία γραφή."


Το αρχείο του Ρίνγκελμπλουμ θα χωριστεί σε τρία μέρη που θα θαφτούν σε διαφορετικές τοποθεσίες.Η  διαδικασία έλαβε χώρα από τον Αύγουστο του 1942 έως τον Μάρτιο του 1943. Τον Μάιο του 1943 ο στρατηγός των SS Γιούργκεν Στρόοπ όχι μόνο θα καταστείλει την εξέγερση των επτακοσίων πενήντα Εβραίων του γκέτο της Βαρσοβίας μα θα κατεδαφίσει κάθε κτίριο του περίκλειστου χώρου. Μέσα σε αυτά τα μπάζα που είχαν απομείνει από το γκέτο της Βαρσοβίας ανασύρθηκε το αρχείο του Ρίνγκελμπλουμ που σήμερα βρίσκεται στο Ιστορικό Ινστιτούτο της Βαρσοβίας.
Οι απόψεις της Hannah Arendt για τη στάση των Judenräte, όπως εκφράστηκαν στο βιβλίο της "Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ" είναι ταυτόσημες με τις σκέψεις του Ρίνγκελμπλουμ.
Και αυτός θεωρούσε άσκοπη και άστοχη τη δράση του ίδιου Judenrat. Υπήρξε δε δριμύτερος της  Arendt στους χαρακτηρισμούς του.

《...δεν διστάζει, λοιπόν,  στο Ημερολόγιο του να μιλά για την εβραϊκή αστυνομία ως "αστυνομία από γκάγκστερ" για μία αγέλη από "Εβραίους γκεσταπίτες".》

Ο Ζωρζ Ντιντί-Ουμπερμάν μας μεταφέρει την εμπειρία του από την επίσκεψή του στο Ιστορικό Ινστιτούτο της Βαρσοβίας και μας παρουσιάζει όσα ανακάλυψε για το αρχείο του Ρίνγκελμπλουμ παραθέτοντας και τμήματα των μαρτυριών του αρχείου.

Μετάφραση: Ρίκα Μπενβενίστε