Αποσυνάγωγοι, Oğuz Atay

Η αφήγηση ξεκινά το 1962, τη νύχτα που ο Τουγκρούτ κοίτα τα γράμματα της επιστολής του φίλου του Σελίμ να χορεύουν πάνω στο χαρτί. Ο Σελίμ είχε αυτοκτονήσει λίγες μέρες πριν, στα 27 του χρόνια. Μαθαίνει την είδηση από την εφημερίδα. Τα τελευταία χρόνια οι δύο παλιοί συμφοιτητές είχαν απομακρυνθεί. Ο Τουγκρούτ ανέκαθεν είχε τον Σελίμ ως πρότυπο. Θαύμαζε τις γνώσεις του ενώ ο ίδιος κατείχε ψήγματα αυτών, τα οποία είχε οικειοποιηθεί από τις συζητήσεις του με το Σελίμ. Τώρα ζει στην οικογενειακή εστία, παντρεμένος, όντας επιτυχημένος μηχανικός.

Ο Τουγκρούτ θρηνεί για την απώλεια του αγαπημένου του Σελίμ. Μέσα στο πένθος του προσπαθεί να καταλάβει τους λόγους της απονενοημένης πράξης. Αρχίζει να ερευνά τη ζωή του Σελίμ, το παρελθόν του, να συναντά συγγενείς και φίλους του. Ακολουθεί το νήμα της ζωής του σε μία αντίθετη πορεία στο χρόνο. Καθ' όλη την έκταση του μυθιστορήματος ο Τουγκρούτ κρατά ζωντανό τον Σελίμ μέσω ενός συνεχούς διαλόγου.

Ταυτόχρονα φωτίζονται οι πτυχές της τουρκικής κοινωνίας κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.

Μέλη μιας παρέας "Αποσυναγωγών" που σχολίαζαν την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της χώρας τους, οι φίλοι του Σελίμ αντιπροσωπεύουν διαφορετικές κριτικές σκέψεις που συνενώνονται με συνδετικό υλικό τον Σελίμ.

Αποσυνάγωγοι, στοχαστές στις παρυφές της κοινωνίας, ανένταχτοι, ασυμβίβαστοι με τις επιταγές του πολιτικού κατεστημένου, αυτοί που ορθώνουν λόγο, που ασκούν κριτική, εκφράζουν άποψη, αυτοί που η φωνή τους θα σβήσει μα γίνονται φάρος για όσους ψάχνουν το μονοπάτι διαφυγής από τον σκοταδισμό.

Ο Oğuz Atay χρησιμοποιώντας διαφορετικά αφηγηματικά μοτίβα δημιουργεί ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα. Πραγματικά και  σουρεαλιστικά γεγονότα, επιστολές, διάλογοι, ωδές, άρθρα, μαρτυρίες, συναθρώνουν  το υλικό που συλλέγει και καταγράφει ο αφηγητής, δομώντας την πορεία ενός ανθρώπου, τις αναζητήσεις του, που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα και αφορούν τη θέση μας στον κόσμο.

"Από το κακό βγαίνει μόνο κακό και τίποτα άλλο. Η χυδαιότητα σκοτώνει την ψυχή του ανθρώπου. Βεβαίως η υπεραναπτυγμένες χώρες έχουν τον τρόπο να επωφελούνται ακόμα και από το κακό, και να το εξάγουν στις υπανάπτυκτες. Είτε το εξορθολογούν είτε το απαθανατίζουν μέσα στα έργα τέχνης τους, βρίσκοντας σε αυτό κάτι από το σφρίγος της ζωής. Και εδώ, ο μόνος τρόπος να προστατευτείς είναι να καταφέρεις να κάνεις το κακό να κυλήσει από πάνω σου και να φύγει."

Αναφέρεται στον Κεμαλισμό, στη γλωσσική μεταρρύθμιση, την εκπαίδευση,  τους Νεότουρκους, τη θέση της Αγγλίας στις πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, τη Μικρασιατική καταστροφή, την αλληλεπίδραση Ανατολής και Δύσης.

"Βλέπετε,  παιδιά, οι Ευρωπαίοι έχουν το μεγάλο προτέρημα να είναι δυνατοί στα πρακτικά θέματα, και έτσι πολλές ανακαλύψεις των Τούρκων, των Αράβων και των Κινέζων τις οικειοποιούνται και τις φέρνουν σε μορφή κατάλληλη για χρήση. Όσο για τους Ανατολίτες, οι οποίοι πρωτοστάτησαν σε πολλά πολιτισμικά ρεύματα όμως αυτό, εξαιτίας κάποιων μικρών ανεπαρκειών τους άφησαν να τους αρπάξει την πρωτιά η Δύση."

Στηλιτεύει τον δημόσιο τομέα, τη γραφειοκρατία, το απολυταρχικό καθεστώς, τη λογοκρισία,  την εκκαθάριση στις τάξεις των διανοούμενων.

Τοποθετείται ενάντια στις θρησκείες ως μέρος της παράδοσης. Θίγει πληθώρα θεμάτων όπως ο θρησκευτικός φανατισμός,  ο Ιησούς, ο ανθρώπινος άχθος, η αμαρτία, η συγχώρεση.


Μιλά για τη μοναξιά,  την αυτοχειρία, την ελευθερία και τα όριά της, τη δομή και  τη σύσταση της Ιστορίας.

"Η Ιστορία ολόκληρη, η οικονομολογία, η κοινωνιολογία, η ψυχολογία, εν τέλει όλες οι ...λογίες, θα διαρρήξουν τα ιμάτιά τους, και έτσι πρέπει, για να αποδείξουν ότι η ζωή στηρίζεται στη συμφεροντολογία."

Μετάφραση: Νίκη Σταυρίδη